ΑΝΑΚΥΚΛΩΣΗ ΦΩΤΟΒΟΛΤΑΪΚΩΝ: ΠΡΟΣ ΜΙΑ ΒΙΩΣΙΜΗ ΗΛΙΑΚΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑ
Η μετάβαση στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας είναι καθοριστική για την αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης. Ωστόσο, αυτή η μετάβαση δημιουργεί ένα νέο κύμα αποβλήτων: φωτοβολταϊκά που έχουν φθάσει στο τέρμα του κύκλου ζωής τους. Η ΕΕ αναμένεται να συσσωρεύσει εκατομμύρια τόνους αποβλήτων φωτοβολταϊκών και συγκεκριμένα: από 6 έως 13 εκατομμύρια τόνους μέχρι το έτος 2040 και 21–35 εκατομμύρια τόνους έως το έτος 2050. Επίσης, τα παγκόσμια απόβλητα εκτιμάται ότι έως το 2050 θα φτάσουν τους 78 εκατομμύρια τόνους. Τουτέστιν, η ανακύκλωση των φωτοβολταϊκών που σταδιακά φθάνουν στο τέλος της ενεργής ζωής τους (~30 έτη) θεωρείται επιτακτική ανάγκη.
Βέβαια, έχουν θεσπιστεί πλέον νόμοι κι από το έτος 2012, ο κανονισμός ΑΗΗΕ (Απόβλητα Ηλεκτρικού & Ηλεκτρονικού Εξοπλισμού) έχει ενσωματώσει τα φωτοβολταϊκά ως ηλεκτρικά απορρίμματα. Η ΕΕ απαιτεί:
- 85% συλλογή των εναπομεινάντων πλαισίων.
- 80% ανάκτηση υλικών και επανεισαγωγή τους στην κυκλική αλυσίδα .
Οι κατασκευαστές φέρουν πλέον διευρυμένη ευθύνη για την επαναχρησιμοποίηση και ανακύκλωση των προϊόντων τους, ειδικά για φωτοβολταϊκές μονάδες που κυκλοφόρησαν μετά το έτος 2015.
Οι κυρίαρχες μέθοδοι ανακύκλωσης φωτοβολταϊκών είναι:
- Μηχανική αποσυναρμολόγηση
Σκράπ πλαισίων, θρυμματισμός και διαχωρισμός γυαλιού, μετάλλων και πλαστικών . - Θερμική αποσύνθεση (πυρόλυση)
Θέρμανση στους 300 – 650 °C για αφαίρεση συγκολλητικών, διαχωρισμό του γυαλιού, εκπομπές ως επί το πλείστον φιλικές προς το περιβάλλον, αλλά είναι ενεργοβόρα. - Χημική αποσύνθεση
Χρήση διαλυτών με υψηλή ανάκτηση, ωστόσο με δυσκολίες διαχείρισης χημικών λυμάτων . - Θερμικο-χημικο-μηχανικές συνδυαστικές μέθοδοι
Για παράδειγμα, μικροκύματα ή λέιζερ συνδυασμένα με πυρόλυση για εξοικονόμηση ενέργειας.
Η ανάκτηση πολύτιμων υλικών, όπως το ασήμι, ο χαλκός και τα σπάνια μέταλλα (τελλούριο, ίνδιο κ.ά.) αποτελεί τη μεγαλύτερη πρόκληση.
Ευκαιρίες και λύσεις
- Κυκλική οικονομία: η αξιοποίηση πολύτιμων μετάλλων, όπως το ασήμι θα μπορούσε να καλύψει τις ανάγκες για την παραγωγή νέων φωτοβολταϊκών.
- Ευρωπαϊκή ανεξαρτησία: η επαναχρησιμοποίηση μειώνει την εξάρτηση από τις εισαγωγές φωτοβολταϊκών.
- Καινοτομίες στις τεχνολογίες ανακύκλωσης, με εστίαση στην επιμήκυνση της αποδοτικότητας και στην ελαχιστοποίηση χημικών και ενεργειακού αποτυπώματος.
- Σχεδιασμός για ανακύκλωση: ενσωμάτωση κριτηρίων αποσυναρμολόγησης από τον σχεδιασμό.
Η ανακύκλωση φωτοβολταϊκών δεν είναι απλώς ένα περιβαλλοντικό ζήτημα — αποτελεί αναγκαίο στάδιο για την πλήρη μετάβαση της ηλιακής ενέργειας σε βιώσιμα επίπεδα. Η έγκαιρη επένδυση σε υποδομές, κανονισμούς και έρευνα, καθώς και η ενσωμάτωση σχεδιασμού με σκοπό την ανακύκλωση, είναι κρίσιμα για να αποφευχθεί η «βόμβα αποβλήτων» μέχρι το 2050. Μόνο με την ολιστική διαχείριση των αποβλήτων μπορεί να διασφαλιστεί ότι η μετάβαση σε πράσινη ενέργεια δεν παράγει νέες περιβαλλοντικές πληγές.
